خشکی دهان نشانه چیست؟ + دلایل ابتلا و روش های درمان

خشکی دهان یکی از مشکلاتی که ممکن است هر کسی آن را تجربه کند. اما علت خشکی دهان و گلو و روش های درمان آن چیست؟ با وب سایت دکتر خضری متخصص ارتودنسی همراه باشید تا با این عارضه، دلایل ابتلا به آن و روش های درمان آن آشنا شوید.

خشکی دهان چیست؟

خشکی دهان (اگزوستوما) زمانی رخ می دهد که غدد بزاقی دهان به دلایل مختلف توانایی تولید بزاق کافی برای تامین رطوبت دهان نداشته باشد. این معضل اصولا در اثر مصرف بعضی از داروها، افزایش سن، شیمی درمانی و … به وجود می آید. 

علائم

در صورتی که غدد بزاقی در دهان بزاق کافی تولید نکنند، این علائم را تجربه خواهید کرد:

• احساس خشکی یا چسبندگی در دهان؛
• بزاق حالت چسبنده و غلیظ پیدا می کند؛
• تنفس دشوار؛
• اختلال در جویدن، بلع و تکلم؛
• گلو درد؛
• خشکی گلو و ایجاد صدای خشن؛
• خشک شدن زبان؛
• مشکل در استفاده از دندان مصنوعی؛
• عطش؛
• ایجاد زخم یا شکاف در گوشه های لب؛
• بوی بد دهان؛

عوارض خشکی دهان چیست؟

در صورتی که اگزوستوما طولانی مدت باشد، منجر به بروز عوراض زیر می شود:

• پوسیدگی دندان ها؛
• بیماری های لثه؛
• زخم دهان؛
• عفونت قارچی دهان (برفک)؛
• ترک لب ها یا پوسته پوست شدن لب ها؛
• تغذیه ضعیف به دلیل اختلال در جویدن و بلع؛
• مشکل در هنگام استفاده از دندان مصنوعی؛

علت خشکی دهان و گلو چیست؟

علت خشکی دهان و گلو می تواند بسیار متنوع باشد که از جمله رایج ترین دلایل این مشکل عبارتند از: 

مصرف بعضی از داروها

مصرف بعضی از داروها مانند داروهای درمان افسردگی اعم از ربوکستین، اضطراب، فشار خون بالا، ضد آلرژی، شل کننده عضلات، داروهای مسکن و … می توانند علت کاهش ترشح بزاق دهانی باشند. 

افزایش سن

یکی از دلایل اگزوستوما، افزایش سن است و اکثر افراد مسن این عارضه را تجربه می کنند. همچنین علت خشک شدن دهان در افراد مسن می تواند مصرف بعضی داروها، تغذیه نامناسب و بیماری های مزمن باشد. 

شیمی درمانی

داروهای شیمی درمانی باعث کاهش ترشح بزاق های دهانی می شوند. البته این اتفاق موقتی است و پس از تکمیل روند درمان، خشکی دهان نیز رفع می شود. 

آسیب عصبی

آسیب عصبی یا انجام جراحی که منجر به ایجاد اختلال در عصب ناحیه سر و گردن می شود، می تواند یکی از دلایل خشک شدن دهان باشد. 

مصرف نوشیدنی های الکل دار و دخانیات

مصرف نوشیدنی های الکل دار و دخانیات می توانند علائم اگزوستوما را تشدید کنند.

کم آبی بدن

مشکلاتی مثل اسهال، استفراغ، تب، تعریق بیش از حد، سوختگی و از دست دادن خون زیاد می توانند باعث کم آبی بدن شوند که این مشکل منجر به خشک شدن دهان می شود. 

استرس و اضطراب

پایه ثابت علت بروز اکثر بیماری ها و مشکلات اعم از اگزوستوما، استرس و اضطراب است. در مواقعی که دچار استرس می شویم، ترشح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) بالا می رود که ترشح این هورمون منجر به تغییر ترکیبات بزاق و اگزوستوما می شود. 

خروپف و آپنه خواب

خروپف و آپنه خواب منجر به تبخیر بزاق و خشک شدن دهان می شود. اصولا افرادی که با دهان باز می خوابند و خروپف می کنند در هنگام بیدار شدن از خواب احساس خشکی در دهان و گلو دارند. 

دیابت

یکی دیگر از دلایل خشک شدن دهان، بیماری دیابت است. به گفته برخی از پزشکان افزایش قند خون بر تولید بزاق تاثیرگذار است. همچنین از طرفی بیماران دیابتی دچار کم آبی بدن می شوند و داروهای دیابتی منجر به تشدید علائم اگزوستوما می شوند. 

برفک دهان

نوعی عفونت قارچی دهان به نام برفک دهان منجر به التهاب بافت دهان می شود که این التهاب، غدد بزاقی دهان را تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به خشک شدن دهان می شود. 

فیبروز کیستیک

فیبروز کیستیک نوعی بیماری ارثی است که به سیستم تنفسی و گوارشی آسیب وارد می کند. این بیماری ژنتیکی بر عملکرد غدد بزاقی هم تاثیر منفی می گذارد و منجر به خشک شدن دهان می شود. همچنین داروهای درمان فیبرو کیستیک هم باعث خشک شدن دهان می شوند.

بیماری های خود ایمنی

بیماری های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن، ایدز، آرتریت روماتوئید و … عملکرد غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار می دهند و باعث التهاب این غدد می شوند که خشک شدن دهان را به دنبال دارند. 

علت خشکی دهان در شب چیست؟

یکی از دلایل اصلی خشکی دهان هنگام خواب، اختلالات تنفسی در خواب مانند آپنه خواب شدید و خروپف می باشد. از جمله عواملی که منجر به خشکی دهان در خواب می شوند عبارتند از:

• آب نخوردن کافی؛
• تنفس دهانی؛
• رفلاکس اسید معده؛
• خروپف کردن؛
• آپنه انسدادی؛

علت خشکی دهان در بارداری چیست؟ 

خشکی دهان در بارداری زمانی اتفاق می افتد که بدن دچار کم آبی شود یا اینکه این مشکل به دلیل تغییرات هورمونی باشد که علاوه بر خشک شدن دهان ممکن است منجر به التهاب لثه و حتی لق شدن دندان ها نیز شود. همچنین زنانی که مبتلا به دیابت بارداری هستند هم ممکن است این معضل را تجربه کنند. 

علت خشکی دهان در صبح چیست؟

خشک شدن دهان در صبح می تواند به دلیل عدم تولید بزاق کافی در طول شب باشد. همچنین آپنه خواب، مصرف برخی داروها، افزایش سن و شیمی درمانی هم می تواند علت بخشک شدن دهان در صبح باشد. 

خشکی دهان و کبد

مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های الکل دار باعث آسیب های کبدی می شود که به این بیماری کبد الکلی گفته می شود. یکی از علائم اولیه برخی از مشکلات کبدی، خشک شدن دهان است. 

روش های درمان خشکی دهان

روش های رفع خشکی دهان کاملا بستگی به علت بروز این عارضه دارد. از جمله روش های درمانی که ممکن است پزشک یا دندانپزشک ارائه دهد عبارتند از:

• تغییر دارو: در صورتی که علت خشک شدن دهان مصرف دارویی خاص باشد، می توانید با مشورت پزشک نوع داروی خود را عوض کنید.
• استفاده از مرطوب کننده دهان: استفاده از محصولات مرطوب کننده دهان که شامل محصول های دهانی نیازمند نسخه و بدون نسخه هستند می توانند در درمان اگزوستوما موثر باشند. همچنین در صورتی که اگزوستوما شدید باشد ممکن است پزشک شما مصرف دهان شویه های حاوی زایلیتول را توصیه کند.
• لب هایتان را مرطوب نگه دارید: با مرطوب نگه داشتن لب ها از خشکی و ترک برداشتن لب ها جلوگیری می کنید.

درمان خانگی خشکی دهان

• نوشیدن آب بهترین راه جلوگیری از خشکی دهان و البته رفع آن دارد؛ بنابراین مصرف روزانه حداقل ۸ الی ۱۰ لیوان آب را فراموش نکنید.
•  عاداتی که منجر به کم آبی بدن می شود مانند سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی، ماندن در گرما و … را ترک کنید.
• از بخور استفاده کنید.
• در رژیم غذایی خود مصرف مواد غذایی شور و خشک را به حداقل برسانید و در عوض از میوه و سبزیجات فراوان استفاده کنید.
• در صبحانه خود حتما یک یا چند نوع میوه یا سبزی جای دهید.

بهترین داروی گیاهی برای خشکی دهان

چند نمونه از گیاهان می توانند در رفع خشکی دهان بسیار موثر شوند و باعث تولید بزاق در دهان شوند. از جمله بهترین داروی گیاهی برای خشکی دهان عبارتند از:

• ژل داخل گیاه آلوئه ورا برای رفع این مشکل و مرطوب کردن دهان می تواند بسیار مناسب باشد.
• زنجبیل منجر به تحریک تولید بزاق و مرطوب شدن دهان می شود.
• ریشه های گیاه هالی هاک نیز همانند آلوئه ورا عمل می کند.
• ریشه گل ختمی نیز خاصیت نرم کنندگی و مرطوب کنندگی دارد.
• فلفل دلمه ای نیز تاثیر چشمگیری در افزایش ترشح بزاق دارد.

سوالات متداول