علت تلخی دهان و روش های درمان آن

تلخی دهان به انگلیسی bitter mouth یکی از مشکلاتی است که ممکن است هر کسی آن را تجربه کند. اصولا پس از شستشوی دهان و مسواک زن، احساس تلخی از بین می رود. علت تلخی دهان می تواند به اتفاقاتی که در بدن شما اتفاق می افتد مربوط باشد و یا حتی به دلیل سبک زندگی شما باشد.

در ادامه با وب سایت دکتر امیر کامیار خضری متخصص ارتودنسی همراه باشید در خصوص علت تلخ شدن دهان و روش های درمان این مشکل اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهید. 

تلخی دهان چیست؟

تلخی دهان احساس ناخوشایند در مزه دهان است که ممکن است موقتی یا طولانی مدت باشد. دلایل بروز این مشکل بسیار متنوع هستند که از جمله آنها می توان به خشکی دهان، رفلاکس معده، عفونت های دهانی، مصرف برخی داروها، بهداشت ضعیف دهان و دندان، دیابت و … باشد.

در جدول زیر می توانید رایج ترین دلایل تلخ شدن دهان و علائم آن را ببینید:

دلایل تلخی دهان	علائم تلخی دهان
خشکی دهان	ایجاد تغییرات در حس چشایی مانند احساس طعم فلزی در دهان
عفونت های تنفسی	ضعیف شدن حس بویایی
بهداشت ضعیف دهان و دندان	بوی بد دهان
مصرف برخی داروها	خونریزی لثه
کم آبی بدن	ورم یا التهاب لوزه ها
برفک دهان	سوزش و خارش همه قسمت های دهان به خصوص زبان
استرس و اضطراب	ترشح بیش از حد بزاق
معده درد	گرفتگی بینی
دیابت	علائم مشابه بیماری آنفولانزا
پولیپ بینی	تغییر در هوشیاری یا گیجی (علامت خطرناک)
التهاب زبان	ورم ناگهانی دهان، لب‌ ها یا زبان (علامت خطرناک)
مصرف زیاد گوشت	مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس یا خس خس سینه(علامت خطرناک)
بیماری صفرا	اختلالات بلع (علامت خطرناک)
آلرژی	فلج یا افتادگی صورت (علامت خطرناک)
آسیب عصبی	لکنت زبان (علامت خطرناک)
عفونت غدد بزاقی
سندرم شوگرن
کمبود ویتامین های B12 و زینک
بیماری هپاتیت B

بررسی دلایل

علت تلخی دهان در طول روز می تواند خشکی دهان، مشکلات کبدی، عفونت های تنفسی، بهداشت ضعیف دهان و دندان، ابتلا به بیماری هپاتیت ب و … باشد که در ادامه بیشتر به بررسی اینکه تلخی دهان از چیست و چه دلیلی دارد خواهیم پرداخت.

خشکی دهان

خشکی دهان زمانی اتفاق می افتد که غدد بزاقی، بزاق کافی تولید نمی کند. بزاق باعث کاهش رشد باکتری ها در دهان می شود؛ اما زمانی که بزاق کافی تولید نمی شود، ممکن است دچار تلخی در دهان شوید که علت آن باکتری های اضافی و مواد غذایی باقی مانده در دهان است. 

از جمله عواملی که باعث خشکی دهان می شوند عبارتند از:

• استفاده از داروهای خاص
• پیری
• گرفتگی بینی 
• آسیب عصبی
• مصرف دخانیات
• اختلالات خود ایمنی
• دیابت

مشکلات کبد و تلخی دهان

یکی از وظایف کبد تبدیل آمونیاک (نوعی ماده سمی) به اوره و دفع آن از طریق ادرار است. اما در صورتی که کبد دچار مشکل شود این وظیفه را به درستی نمی تواند انجام دهد که همین موضوع باعث افزایش سطح آمونیاک در بدن و احساس تلخی در دهان می شود. 

عفونت های تنفسی

عفونت دستگاه تنفسی بر مزه دهان تاثیر می گذارد. به عنوان مثال سینوزیت، عفونت گوش میانی، ورم لوزه و سرماخوردگی می توانند دلیل تلخ شدن دهان باشند. 

بهداشت ضعیف دهان و دندان

یکی از دلایل تلخی دهان در صبح می تواند عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باشد. برای حل مشکل کافی است روزانه حداقل دو بار دندان هایتان را مسواک بزنید و حتما حواستان باشد که روی زبانتان را هم مسواک بزنید. 

هپاتیت ب

هپاتیت ب نوعی عفونت ویروسی کبد است که از جمله علائم اولیه آن احساس تلخی در دهان است. البته هپاتیت B علائم دیگری نیز دارد که عبارتند از:

• بوی بد دهان
• از دست ‌دادن اشتها
• تب پایین
• حالت تهوع، استفراغ و اسهال

برفک دهان

برفک دهان یکی از نوعی زخم دهان است که معمولا همه افراد حداقل برای یک بار هم که شده آن را تجربه کرده اند. برفک دهان، لکه های سفیدی است که روی زبان و گلو دیده می شود و در اکثر مواقع همراه با درد و ایجاد تلخی در دهان نیز می باشد.

کم آبی بدن

یکی دیگر از دلایل تلخ شدن دهان، کم آبی بدن است. مصرف آب به خصوص در فصول گرم سال بسیار مهم است؛ چرا که آب برای دفع سموم بدن بسیار مهم است و در صورتی که بدن دچار کم آبی شود مشکلات بسیاری اعم از ایجاد طعم تلخ در دهان را به دنبال دارد. در واقع زمانی که بدن دچار کم آبی می شود، ترشح بزاق کم می شود و همین موضوع باعث تلخ شدن دهان می شود.

تلخی دهان و درد معده

در صورتی که به صورت مستمر احساس تلخی در دهانتان دارید، می تواند به دلیل بیماری رفلاکس معده باشد. بیماری رفلاکس معده باعث تحریک مری و سوزش سر دل می شود که می تواند منجر به ایجاد طعم بد در دهان شود. 

سایر دلایل

• تلخی دهان و صفرا 
• مصرف زیاد گوشت
• استرس و اضطراب
• آسیب عصبی
• آلرژی
• التهاب زبان
• پولیپ بینی
• عفونت غدد بزاقی
• سندرم شوگرن
• کمبود ویتامین های B12 و زینک
• دیابت
• مصرف برخی داروها مانند انواع آنتی بیوتیک ها، داروهای قلب، داروهای شیمی درمانی، داروهای نورولوژیک، داروهای روان گردان و …

علائم همراه تلخی دهان

• از دست ‌دادن حس بویایی
• سوزش و خارش همه قسمت های دهان به خصوص زبان
• گرفتگی بینی
• ایجاد سایر تغییرات در حس چشایی مانند احساس طعم فلزی در دهان
• خشکی دهان
• بوی بد دهان
• خونریزی لثه
• ترشح بیش از حد بزاق
• ورم یا التهاب لوزه ها
• علائم مشابه بیماری آنفولانزا

توجه: در برخی مواقع امکان دارد این مشکل نشانه ای از یک وضعیت جدی یا خطرناک باشد؛ در صورتی که علائم زیر را دارید سریعا به اورژانس مراجعه کنید:

• تغییر در هوشیاری یا گیجی
• مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس یا خس خس سینه
• اختلالات بلع
• فلج یا افتادگی صورت
• لکنت زبان
• ورم ناگهانی دهان، لب‌ ها یا زبان

روش های درمان

برای درمان تلخی دهان ابتدا باید علت آن را بدانیم و سپس بهترین روش درمانی را انتخاب کنیم، برای مثال:

• در صورتی که علت این مشکل مصرف داروی خاصی باشد، در صورت صلاحدید پزشک می توان نوع دارو را تغییر داد.
• در صورتی که این مشکل به دلیل وجود نوعی بیماری باشد، بررسی و درمان آن مشکل توصیه می شود.
• گاهی دلیل احساس این مزه در دهان می تواند کمبود زینک باشد که در این شرایط مصرف مکمل زینک توصیه می شود. در برخی مواقع پزشکان برای بیمارانی که به دلیل نامشخصی این مشکل چشایی را دارند، مصرف مکمل زینک را توصیه می کنند. احساس تلخی دهان پس از شیمی درمانی یا پرتو درمانی تا چند ماه بعد از مراحل درمانی رفع می شود اما در این مواقع هم مصرف مکمل زینک می تواند موثر باشد. 

قرص برای رفع تلخی دهان

برای درمان این مشکل با دارو ابتدا باید علت آن را دانست.

• در صورتی که رفلاکس معده باعث تلخ شدن دهان شود، ممکن است پزشک داروهایی مثل امپرازول، آنتی اسیدها، فاموتیدین و سایر مهارکننده های پمپ پروتون را تجویز کند.
• اگر دیابت عامل این مشکل باشد مصرف داروهای تنظیم قند خون مثل متفورمین لازم است.
• در صورتی که عفونت های دهانی یا قارچی مسبب تلخ شدن دهان باشند، مصرف آنتی بیوتیک ها یا داروهای ضدقارچ ممکن است تجویز شود.

درمان خانگی تلخی دهان

ژل آلوئه ورا

ژل آلوئه ورا به دلیل خاصیت ضد التهابی و آنتی باکتریالی که دارد می تواند برای درمان عفونت های دهان و همچنین طعم و بوی بدن دهان موثر باشد. 

زردچوبه

زردچوبه حاوی ماده ای به نام کورکومین است که خاصیت آنتی باکتریال قوی دارد که استفاده از آن باعث از بین رفتن باکتری های بدن دهان، ارتقای سلامت دهان و برطرف شدن تلخی دهان می شود. 

چای سبز

چای سبز یکی از روش های عالی برای درمان خانگی تلخی دهان است. به کمک این دمنوش علاوه بر درمان تلخی دهان، سلامت دندان ها هم ارتقا پیدا می کند. 

برای تلخی دهان چی بخوریم؟

• تخم گشنیز بجوید.
• دارچین بجوید.
• قرص نعناع مصرف کنید.
• خاکشیر بخورید.
• سرکه سیب بخورید.
• عرق کاسنی و شاه تر هم با افزایش رطوبت دهان می تواند خشکی و تلخی را در ناحیه دهان و گلو از بین ببرد.

سوالات متداول